|
کافه یاغیش Aydın Arazın türkcə şeir və yazı odasi
| ||
|
دوستی مرگ دریاچه را به من و آذربایجان تسلیت می گفت. اما نباید فراموش کنیم، پیکره های زیست محیطی اصلا ثروت های ملی نیستند.حتی اگر بهره برداری از این چنین ثروتهایی مربوط به یک کشور باشند.خطرات ناشی از از بین رفتن و فقدان این پیکره ها تاثیران منطقه ای و جهانی خواهند داشت.هر اکوسیستم در صورت اختلال بر اکوسیستم های دیگر تاثیر خواهد گذاشت.پس اگر پیام تسلیتی دارید حتمن به تمامی پرندگان بی وطن، به درناها، پلیکان ها به آرمیتاهای نایاب به کسانی که اشعه گاما ناشی از بازتابش نمک های باقی‌مانده از صحرای اورمیه را تا شعاع 350کیلومتری دریافت کرده و انواع سرطان ها را به جان خواهند خرید بفرستید.پیام تسلیتتان را به تمامی فرزندان خود در نسلهای آینده بفرستید که بعد مرگ ما و دریاچه، میراثی شوم را از ما به یادگار خواهند پذیرفت. از پدرانمان عذر بخواهیم ،به خاطر عدم اصل امانت داری که وقتی ما این دریاچه را تحویل گرفتیم، نگینی فیروزه ای بود در نقشه جغرافیا.به خاطر اینکه ما آخرین نسلی بودیم که توانستیم عکسهای یادگاری بگیریم در بندر شرفخانه و آخرین نسلی بودیم که سوار لنج ها و شناورهای دریاچه شدیم.نسلی که بلد نبودیم آیین امانت داری را. و فراموش نکنیم که همه مان مسوولیم.چه آنهایی که سد زدیم در مقابل رگهای حیاتی این پیکره سابقا زنده چه آنهایی که هورا کشیدیم در افتتاح این سدها .چه آنهایی که مرگ دریاچه را محدود کردیم به قومی، ملتی، شهری و عافیت پیشه کردیم.چه آنهایی که به جای چاره اندیشی و تعامل و فشار مسیر دغدغه ها را منحرف کردیم برای آمال غیر زیست محیطی.نسل ما عرضه مراقبت از این مادر پر برکت را نداشت. سالها بعد از مرگش پی خواهیم برد به عمق فاجعه ای که رفم زدیم . [ ] [ ] [ ©Aydın Araz ]
شعرهای اپیزودیک موفق، جسارت زبانی در شعرهای بلند "آداملار گئدیر،یوخسا قاییدیر" دومین مجموعه شعر شاعر جوان ترکی سرای،آیدین آراز است. او در این کتاب نشان داده است که او در این 5سال فاصله زمانی،چیزهای بسیاری آموخته است.چه از نظر فرم و چه از نظر محتوا. ملیح جودت آندای شاعر نامدار ترک (1918-2002)معتقد است فقط تفکرات زیبا در شعر کافی نیست، بلکه این استفاده از کلمات در قالب درست خودشان است که بیان محکمی به تفکرات عرضه می‌کند.که این ویژگی در کتاب دوم آیدین آراز به ویژه در شعرهای کوتاهش نمود یافته است.طوری که شماره شعرهای به یاد ماندنی این دفنر او از شماره انگشتان دو دست بالاتر است.به این شعر در صفحه 14 این کتاب دقت کنید: "یئل سنین دونون گئییب ،رقص ائدیر بالکون‌دا"(باد پیراهن تو را بر تن کرده/می رقصد در بالکن) و یا این شعر در صفحه 17 "سنی منه گؤتورمه‌ین قاطار قاطار دئییل/کند ایت‌لرینین یوخوسونو پوزان گولونج بیر قیرخ آیاق‌دیر"(قطاری که تو را به من نمی رساند/قطار نیست/تنها هزارپای مضحکیست که /خواب سگ‌های دهکده را آشفته می کند). ویا این شعر که اثر شاعران چپ در آن دیده می‌شود(ص19): به خانواده ات بگو/ او بیکار نیست/ پیشه اش دوست داشتن من است... و یا اینکه آراز خود را فرزند زمان می شناساند:چندان دردهای مدرنی مراست/که خیانت تو کلاسیک‌ترین‌شان است(ص30.) نخست بنا داشتم در موردن شعرهای کوتاه آراز سخن بگویم،ولی دلم نیامد از کنار جسارت زبانی شاعر که چند شعر بلند مدرن را در زبان ترکی امروز به تجربه نشسته است بی توجه بگذرم.این هفت هشت شعر بلند که امیدوارم در کتابهای بعدی آیدین آراز بیشتر شود پیام آور تولد شاعری است که همه عناصر زندگی روزمره را در شعرش وارد کرده است، و از کنار کوچکتری و جزیی ترینشان هم به راحتی نمی‌گذرد. او باید در سرایش شعرهای بلند مواظب باشد تا به خطراتی که شعرهای گفتار را تهدید می کند گرفتار نشود-هرچند من معتقدم که شعرهای او کاملا در حیطه شعر گفتار(دیسکورس) نمی گنجد.او باید مواظب باشد تا شعرهایش چون شعر گفتار از قالب ناپذیری و فرم گریزی دور باشد. خانم اولکر اوجقار در کتاب تحقیقی خود در مورد چند شاعر نوگرای ترکی سرای ایران با نام کلمه ممنوعه یا انقلاب شعری(که قسمت اول نام کتاب نام نخستین مجموعه آیدین آراز هم است)به نکته جالبی در باره شعر این شاعران و به تبع آن همه شاعران نوگرای ترکی سرای اشاره می کند و آن دوگانگی موجود در زبان ترکی روزمره با زبان ادبی ترکی است.هرچند من معتقدم اولکر اوجقار می بایست اصطلاح چندگانگی را به جای دوگانگی استفاده می‌کرد.هر چند این نوع دوگانگی یا چندگانگی درادبیات مستقر(نگوییم حاکم)مثل فارسی و ترکی استلانبولی هم به نوعی موجود است. ولی در زبانی به قول معروف محلی(که پس از مرگ جغرافیا دیگر محلی از اعراب ندارد)که گوینده اش قبل از نوشتن شعر شکل نوشتاری سیاری از کلمات را زیارت نکرده است(جز شکل جامدشان در فرهنگ لغات)این مساله آشکارتر است.امروزه تقریبا هر شاعر نوگرای ترکی نویس در ایران(ازجمله نگارنده این سطور) برای نوشتن یک جمله درست به نثر یا یک شعر بلند مجبور است به چند فرهنگ لغت سرک بکشد و آیدین آراز از این قاعده به کنار نیست.جدای از زبان از نظر مضمون آراز را نمی توان شاعری محلی نام داد.در بحث های جدید نقد ادبی گفته اند که استفاده از عناصر محلی برای این نیست که هنرمند به اثر خود رنگ محلی(Local colure) بدهد.بلکه برای این است که تجربه های خاصی را مطرح کند . و این کاربرد عناصر محلی در آثار شاعر به نوعی است که اصلا خواننده شعرهای او(حتی از راه ترجمه) حس نمی کند که با شاعری محلی مواجه است.البته باید یکی از علل آن را در این دانست که آیدین آراز اصولا شاعری شهری است.و عناصر محلی در آثار این دسته از شاعران خیلی به چشم نمی آید. از میان دو ادبیات مجاور که به نوعی برادر محسوب می شوند(شعر فارسی و شعر استانبولی)تاثیر دومی در شعرهای آیدین بارزتر است.از نظر فرمی استفاده از پرانتز در شعرهای آراز مارا به یاد مدرنترین شاعر ترک در قرن بیستم ایلهان برک می اندازد(او در جایی گفته است که باسد شاعران را بیشتر از هرجایی در میان پرانتزها جست)و از نظر محتوایی ما را به یاد شاعران دوره بازگشت اجتماعی 1980 می اندازد.البته این گذاره در مورد شعرهای بلند آراز بیشتر مصداق دارد تا شعرهای کوتاه.آراز در شعرهای کوتاه بهتر توانسته است شخصیت شاعری اش را به نمایش بگذارد.علاوه بر قسمت اول شعرهای او که در ابتدا به آن اشاره کردیم در شعرهای اپیزودیک کوتاه با نان مونولوگ های ماهیگیر این تشخص بارزتر می شود.به عنوان نمونه : " ماهی کوچک من/امشب از چه چنین سرمستی؟!/نکند از آب روشن شده با ماه نوشیده ای؟" و یااین شعر کوتاه مثال زدنی: "ماهیگیر تورش را به دریا نمی برد/از ساحل گوش ماهی جمع می کرد/ماهیگیر پر از حرف بود". آیدین آراز علاوه بر قالب های نو در فصل آخر مجموعه اش سعی کرده بخت خود را در ترانه سرایی نیز بیازماید که به نظر من چندان به شعر او نیفزوده است.چرا که آراز شاعر فضاها و مضامین مدرن است و با ردیف و قافیه منجمد میانه ای ندارد. اگر آیدین آراز راهی را که در اوایل دهه سوم زندگی اش و نیم دهه شعریش در پیش گرفته را دنبال کند دو سه سال بعد می توان او را در جمع دو سه شاعر مدرن سرای ترکی دید "قلاب نیست آنچه در دست من است پربارترین شاخه درخت شعر است اگر فریب بخوری! ماهی کوچک من." təqlər: آیدین روشن, نقد شعر, شعر مدرن, آدام لار گئدیر [ ] [ ] [ ©Aydın Araz ]
ترجمه‌ی اشعاری از آیدین آراز - کاظم نظری بقا ترجمه‌ی اشعاری از آیدین آراز از کتاب شعر " آداملار گئدیر یوخسا قاییدیر" 1) بیر اوچاق اله سالا بیله‌سه‌یدیم بیر گونلوک قالخیب‌دا نئچه قوجاق بولود دریب گتیرردیم دوغوم گونونه اگر می توانستم هواپیمایی به دست بیاورم برای یک روز پرواز می کردم و یک آغوش ابر از آسمان چیده می آوردم برای روز تولدت 2) مدح ائدیرم سنی قیزاریرسان ایلکین آلما کیمی وسوسه اولورام یئنی بیر گوناها
تو را مدح می کنم سرخ می شوی مثل نخستین سیب وسوسه می شوم برای گناهی تازه برای خواندن ترجمه های دیگر در سایت شعرانه کلیک کنید təqlər: ترجمه, آیدین آرار, کاظم نظری بقا [ ] [ ] [ ©Aydın Araz ]
بیزلرده نقد و منتقدلیین حاد سندرومی-1
təqlər: آذربایجان, تنقید, شعر, نقد شعر معاصر [ ] [ ] [ ©Aydın Araz ]
بو
یادداشتی عزیز شاعیریمیز نسیم جعفری آداملار گئدیر یوخسا.... کتابینا یازیب و
صفحه سینده منتشر ائله‌ییب.وقت قویوب یازیدیغی اوچون تشکر ائلیرم آیدین آراز شاعر مجموعه شعرهای " یاساق سؤزجویوم " و " آدام لار گئدیر ، یوخسا قاییدیر " از جمله شاعرانی ست در شعر مدرن جایگاه خاصی دارد . ممکن نیست شاعرانی که بصورت حرفه ای شعر و ادبیات را دنبال می کنند برخی از اشعار آیدین را در ذهن خود نداشته باشند و درگیر این اشعار نشده باشند برای نمونه شعری از مجموعه شعر " یاساق سؤزجویوم " حضور عناصر و اشیا در شعر، کارکرد زبانی خاصی را به اشعار آیدین می بخشد و مخاطب را در ارتباط عمیق با عناصر شعری قرار می دهد به عنوان نمونه به کارکرد "اولدوز" در این شعر توجه کنید: " او پولیس چیینینده کی اولدوزا گووه نیر ! او کیشی بایراغینداکی اولدوزا ... او قیز آدینا گووه نیر من ده مجبورن گؤیده کی اولدوزلارا ! ... " اشعار این دو مجموعه شعر اشعاری نیستند که بتوان به راحتی در مورد آن ها نوشت اما من جسارت کردم تا با نگاهی کوتاه به این مجموعه به مخاطبان جدی شعر و ادبیات ترکی بگویم که این مجموعه را از دست ندهند. بی تعارف و بدون اغراق می گویم کمتر مجموعه شعری پیدا می شود که عطش انسان را از درون سیراب کند و واقعا یک مجموعه ی لذت بخش برای مخاطب جدی باشد . شاعر مجموعه شعر تازه ی " آدام لار گئدیر ، یوخسا قاییدیر " این مجموعه شعر را به چهار قسمت تقسیم کرده است رادیکال سئوگی دن و آغ شعرلر آدام لار گئدیر ، یوخسا قاییدیر بالیق چی مونلوق لاری ماهنی لار بخش اول این مجموعه با این شعر آغاز می شود: " اوریینه دئ اوزولمه سین سون یارپاق دا اوزولسه قیش باشلاناجاقدیر " در این شعر نگاه غنایی شاعر را می توان به وضوح مشاهده کرد که از سطح به سمت عمق حرکت می کند . اکثر اشعار این مجموعه شعر اجتماعی و تغزلی اند و در اندکی اشعار رنگ و بوی سیاسی هم به چشم می خورد البته در دسته ای از اشعار نیز تم های اجتماعی با تم های سیاسی و در برخی دیگر تم های عاشقانه و تم های اجتماعی با هم تلفیق شده اند . زبان اشعار این مجموعه پالوده و روان و ساختارهای این مجموعه کاملا منسجم است. نو اندیشی مضامین و جهان بینی گسترده ی پشت اشعار، ذهن هر مخاطبی را ساعت ها و بلکه روزها و هفته ها درگیر دغدغه های این شاعر مدرن می کند . " یئل سنین دونونو گئییب رقص ائدیر بالکون دا " نمونه ی دیگر : " آی اؤنجه آی دئییل دی یاریمچیق بیر تونگویدو سندن سود ایچیب بوتونلشدی " نمونه ی دیگر : " دئدییم کیمی سئویل منه ایلک سئوگی نوبئلینی بیز آپاراجاغیق اوندا بال آییمیزی سنی گؤرتوره جه یم آی کوره سینه اوندا ائو ده آلا بیلریک هله " اشعار این مجموعه شعر لحن بسیار صمیمانه ای دارند طوری که مخاطب می تواند با شاعر همذات پنداری کند . جرج لوکاچ نظری دارد مبنی بر اینکه اثر ادبی واقعیت محض نیست بلکه نوعی انعکاس واقعیت است و ادبیات واقع گرا یک کلیت موجز از یک کلیت گسترده است. شعرهای واقع گرایانه ی این مجموعه شعر با نگرشی منسجم به کشف واقعیات می پردازد : " او قدر مدرن مدرن دردلریم وار کی ائتدیین خیانت ان کلاسیکی دیر ! " " یوخام اؤلولر کیمی یوخ ( کی اونلارین اعلانی، مزاری، داشی اولار) دؤشلری دولو سولو بولودلار کیمی یوخ ! باغری چاتلامیش قورو زمی لر کیمی ده دئییلم (هئچ نه یی گؤزله مه ییرم حتی مثلا یاغیشی دا) نه گؤزله نیلن بیر موسافیر کیمی یم نه ده گؤزلنیلمز بیر موسافیر کیمی یم یوخام و بو اولدوقجا چاشتیریجی دیر بویلو اولمایان بیر قادینی چاشتیران بیر سانجی کیمی " و نمونه های دیگر که در آن ها دغدغه های عاشقانه و اجتماعی با هم تلفیق می شوند : " مجوزی باطل اولوب بالیقچی یام تورونو خرچنگ لر چئینه ییب بالیق چی بالیق لار گولور ساققالینا بالیق چی کیچیک آدینی وئر منه، قوی بو کورفز ساکین لشسین ساحیلده ایکی نفرلیک اوتوراجاق دا ایلشیم آدین لا ..." و ضربه ی نهایی همین شعر : " کیچیک آدینی وئر منه آدیم سیجیللیم ده تک دیر " در کل فضای اشعار آیدین را در چندین دسته می توان بررسی کرد . اشعار رمانتیستی. اعتراضی. عاشقانه ی صرف. اجتماعی تغزلی. و در برخی اشعار اجتماعی سیاسی. تاکیدم بر این است که آیدین در فضا و اتمسفری مدرن تنفس می کند. در برخی اشعار رمانتیستی لحنی فرافکنانه دارد . " قارغالارا یالواریرام منیم اوچون بیر دور اوچسون لار اوچماق یادیمدان چیخماسین " بخش " آدام لار گئدیر یوخسا قاییدیر " گذر از خیابان ها و اجتماع شاعری ست که جهان و دنیا و پریشانی ی جامعه را چقدر زیبا به چالش می کشد و شاعر با زبان و لحنی خاص و صمیمی چقدر زیبا مسایل این جهانی را مطرح می کند : " تهران دریادیر من بالیق لاری چوخ سئویرم سن بالیق لار بورجوندان سان . " تهراندا هوندور هوندور بورجلار وار ! قیرمیزی چیرک اوتوبوسلا دولانیریق آزادلیقین باشینا " ترافیک در پایتخت و ازدیاد انسان ها و دغدغه های اجتماعی و بیکاری و حتی جنگ و ورود مهاجران افغان به وطنی بیگانه را چقدر زیبا و ساده بیان می کند : " تهران دریادیر هامی هامی دان اوزاقدی قیرمیزی چیرک اوتوبوسلاردا هامی هامی یا یاخینلاشیر بورون بورونا دایانمیشام بیر افغان فهله سیله ایش آختاریرام ..." و در همین شعر : " دوستلاریم بوشانیر سئوگیلی لریندن هامی بوشانیر سئوگیلی لریندن دونیادا یالنیزلیق چوخالیر " و باز هم ضربه ی نهایی همین شعر : " سعید منه پول گتیره جک، بیرده نئچه زندان شعری سئزنین باتری سی قورتاریب موبایلیم دا " و نمونه شعری دیگر : " اوره ییم سیخیلیر یوموروق کیمی بو نه یه اعتراض نشانه سی دیر ! " یک لحظه به کارکرد درخت گلابی درعمق این شعر تامل فرمایید : " هر نه یین ایچی بوشدو حیطیمیزده کی آرمود آغاجینین میوه سی اوره یه بنزیر دولودور ایچی " بخش " بالیق چی مونولوق لاری " اغلب در قالب عشق شکل گرفته اند در یکی دو مورد از اشعار این بخش بروز مولفه هایی که ترکیبی ست از پدیده های عاشقانه، نشانه های زیستی و افسانه ها و باورهای رایج مشهود است و در برخی اشعار شکل کولاژگونه ی چینش تصاویر در فضای شعر قرار می گیرند . " بیز فرقلی موجودلاریق بالیغیم ! بیز عاشیق اولاندا اؤزوموزو دنیزه ووروروق سیزسه قورولوغا " " راحاتجاسی تسلیم اولور بالیقچی ایلا بالیق بیری بیرینه ... " در این بخش بالیق یا ماهی حضوری زنده و عمیق در شعر آیدین پیدا می کند و چقدر زیباست جهان را از دریچه ی چشم یک " بالیق چی " دیدن ... برای این شاعر جوان و مستقل بهترین ها را آرزومندم نسیم جعفری təqlər: نسیم جعفری, آدام لار گئدیر یوخسا قاییدیر, آیدین آراز, نقد [ ] [ ] [ ©Aydın Araz ]
|
درباره وبلاگ  حرف لر / کلمه لر / شعر / یاغیش | |